Marianne van Praag is rabbijn bij de Liberaal Joodse Gemeente Den Haag. Het Jodendom is niet zozeer een religie, vindt zij, “maar meer een way of life.” Een levensstijl waarbij traditie een essentiële rol speelt. Ook bij het laatste afscheid.
Als rabbijn doet Marianne van Praag feitelijk hetzelfde als een dominee of een pastoor: voorgaan in diensten, lesgeven, zieken bezoeken. “Ik ben betrokken bij de levenscyclus van de mens”, vat ze haar werk samen. “In goede tijden, zoals een bar of bat mitswa (het vieren van respectievelijk de dertiende verjaardag van een Joodse jongen en een Joods meisje), maar ook wanneer mensen ziek zijn of komen te overlijden.” Het begeleiden van uitvaarten vindt Marianne heel bijzonder. “Het is mooi om hier deel van te mogen uitmaken, om iemand te mogen en te kunnen begeleiden in deze laatste fase.” Als rabbijn fungeert ze als doorgeefluik van het Jodendom, vertelt ze. “Maar wel op mijn eigen manier.”
Zonder oordeel
Die manier is er simpelweg voor de mensen zijn, legt ze uit. “Zonder oordeel, zonder antwoord te willen geven op vragen die niet beantwoord kunnen worden en vooral door mijn intuïtie te volgen. Door te signaleren waar mensen behoefte aan hebben en dit voor ze in te vullen.” Het menselijke overheerst dan ook altijd bij de rabbijn, zonder dat zij de grondbeginselen van het geloof uit het oog verliest. “Dat blijft altijd de basis. In mijn beleving echter, draait het Jodendom om de mens. Daarom overheerst die mens bij mij altijd ten opzichte van de protocollen.”
Joodse uitvaart
Zo ook bij uitvaarten, die volgens de Joodse traditie sober zijn. -Met lege handen komt men op de wereld en met lege handen verlaat men de aarde ook weer (Job 1:21).- Men wordt daarom begraven in een simpele kist, er zijn geen bloemen, er wordt geen muziek gespeeld, alle overledenen dragen dezelfde kleding of hetzelfde gebedskleed en ook de gewoontes voor en na de begrafenis zijn standaard. “Zodat de nabestaanden al hun energie kunnen gebruiken om te rouwen en te verwerken.” Tijdens een Joodse begrafenis gaat het om de persoon die weggebracht wordt, legt de rabbijn uit. “Dit is tenslotte hét moment dat iemand wordt neergezet.” Voor Marianne wegen de wensen en behoeften van de nabestaanden desondanks even zwaar. “Daarom geef ik ze, soms tegen de protocollen in, inspraak in de uitvaart en ben ik altijd duidelijk over het kader waarin het gebeurt.”
‘Ik heb mijn best gedaan’
Bij een Joodse uitvaartceremonie wordt er traditioneel niet teruggeblikt op wat iemand heeft bereikt, vertelt Marianne. Maar op wie deze persoon in wezen was. Een traditie die de rabbijn omarmt. “Ik zeg altijd: als ik ooit ga, zet dan op mijn steen ‘ik heb mijn best gedaan’, want daar draait het om. De figuur Marianne van Praag is irrelevant, dat is ego. Mijn taak hier op aarde is om wezenlijk contact maken met mensen, een facet van hun diamant die het leven vormt op te poetsen. Tijdens mijn uitvaart hoeft er dan ook niet gesproken te worden over wat ik hiermee heb betekend, maar dat de intentie om het leven van deze mensen mooier te maken er simpelweg wás.”
Joodse traditie
Traditie is belangrijk bij Joodse uitvaarten. Daarom vindt Marianne het bijzonder prettig dat Engelen & Spoor deze traditie kent en vooral respecteert. “Ze kennen onze riten”, vertelt ze. “Men weet bijvoorbeeld dat er een keppeltje moet worden gedragen en dat bepaalde zaken gevoelig liggen. Ik hoef dit van tevoren nooit te benadrukken. Dat schept veel vertrouwen.”
Delen
